Przyprawy dodawane do spożywanych posiłków spełniają szereg funkcji, wpływając na proces trawienia i przyswajania pokarmów. Pobudzają łaknienie, poprawiają smak potraw a odpowiednio dobrane mogą być również uzupełnieniem leczenia niektórych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Poniżej tabela przedstawia zestawienie najpopularniejszych ziół kuchennych wraz z ich właściwościami, wskazaniami do stosowania w kontekście układu pokarmowego oraz potencjalnym zastosowaniem w kuchni. Symbole przy niektórych ziołach oznaczają albo surowiec farmakopealny (F) albo surowiec zielarski zalecany przez św. Hildegardę (H). Farmakopea to najważniejszy urzędowy zbiór norm odnoszących się do leków i substancji leczniczych w tym również surowców pochodzenia naturalnego.
| PRZYPRAWA | WSKAZANIE WG OBJAWÓW | WŁAŚCIWOŚCI | ZASTOSOWANIE |
| BAZYLIA | niestrawność, dolegliwości żołądkowe, wzdęcia, kolki, brak apetytu | rozkurczowe, przeciwwzdęciowe, pobudzające wydzielanie i pracę żołądka | sosy pomidorowe oraz sałatkowe takie jak vinegret, twarożki, farsze mięsne i rybne |
| BERTRAM F H | niestrawność, zaparcia na tle nerwowym oraz w wyniku niewłaściwego trybu życia | zwiększa wydzielanie śliny | zalecane bardzo małe dawki jednorazowe (od 0,1-0,25g) dlatego najlepiej dodawać tzw. szczyptę zmielonego korzenia bertramu do posiłku |
| CYNAMON CEJLOŃSKI F H | łagodny lub średnio nasilony nieżyt jelit, niestrawność nerwowa lub czynnościowa, nudności, wymioty | przeciwbakteryjne, przeciwwzdęciowe, pobudzające wydzielanie i pracę żołądka oraz trawienie | warto łączyć z goździkami, gałką muszkatołową i imbirem, nie stosować w chorobach z wysoką gorączką pow. 38 st. C, słodkie desery i wypieki, jabłka, gruszki |
| GAŁKA MUSZKATOŁOWA F H | łagodny lub średnio nasilony nieżyt jelit, niestrawność nerwowa lub czynnościowa, nudności i wymioty, wzdęcia | poprawiające trawienie i przyswajanie pokarmu, rozkurczowe, przeciwwzdęciowe, przeciwzapalne | zalecane bardzo małe dawki nieprzekraczające łącznie 1g / dobę, buliony, zupy krem, puree ziemniaczane, pasztety, duszony szpinak, ciasteczka Hildegardowe |
| KMINEK ZWYCZAJNY F | niestrawność nerwowa, czynnościowa lub fermentacyjna, kolka jelitowa wzdęcia, łagodny lub średnio nasilony nieżyt jelit, zaparcia, brak apetytu | poprawiające trawienie i przyswajanie pokarmu, przeciwwzdęciowe, pobudzające wydzielanie i pracę żołądka, przeciwbakteryjne | kartoflanka, sosy mięsne, bigos, wszelkie potrawy z kapusty, chleb razowy |
| KOPER WŁOSKI F H | biegunka, łagodny lub średnio nasilony nieżyt jelit, niestrawność nerwowa lub czynnościowa, bóle brzucha, kolki, wymioty, wzdęcia, zaparcia | pobudzające wydzielanie i pracę żołądka, rozkurczowe, przeciwwzdęciowe | grillowana i smażona wieprzowina, potrawy z ryb, pasty kanapkowe |
| MAJERANEK OGRODOWY F | przewlekły nieżyt żołądka i jelit, niestrawność nerwowa, czynnościowa i fermentacyjna, wzdęcia, brak apetytu | pobudzające wydzielanie i pracę żołądka, rozkurczowe, przeciwzapalne | najlepiej w kompozycjach ziołowych jako przyprawa do mięs i potraw ciężkostrawnych, grochówka, dodawać najlepiej pod koniec gotowania |
| OREGANO F | niestrawność nerwowa i czynnościowa, przewlekłe nienadżerkowe zapalenie żołądka, wzdęcia, przewlekłe choroby wątroby | pobudzające wydzielanie i pracę żołądka, rozkurczowe, antyseptyczne | wszelkie potrawy kuchni śródziemnomorskiej, warzywa duszone i pieczone, pizza, pieczone mięsa |
| PIEPRZ CZARNY F | niestrawność nerwowa lub czynnościowa, brak apetytu, nudności i wymioty, łagodny lub nasilony nieżyt jelit, niedokwaśność u dzieci | żółciotwórcze, żółciopędne, przeciwwzdęciowe, pobudza wydzielanie śliny | zupy, warzywa duszone, gotowane i pieczone, potrawy mięsne oraz rybne |
| ROZMARYN LEKARSKI F | bóle brzucha, kolki, wzdęcia, niestrawność nerwowa i czynnościowa, niedokwaśność, brak apetytu, zatrucia i błędy pokarmowe, niedrożność przewodów żółciowych i zespół zagęszczonej żółci | rozkurczowe, żółciotwórcze, żółciopędne, przeciwbakteryjne, przeciwwzdęciowe | tłuste mięsa jak wieprzowina i baranina, dziczyzna, pieczone ziemniaki, sosy korzenne, smażone ryby |
| TYMIANEK F H | niestrawność, robaczyce przewodu pokarmowego, giardioza | pobudzające wydzielanie i pracę żołądka, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe | wołowina, cielęcina, drób, pizza, wszelkie sosy do makaronów, pieczone lub gotowane buraki, ryby, rośliny strączkowe |
Opracowanie własne na podstawie Kaczmarczyk-Sedlak I., Skotnicki Z., Leksykon naturalnych surowców leczniczych, Kraków 2018; Książkiewicz T., Ziołolecznictwo Ojców Bonifratrów, Warszawa 2020